Malatesta's denken over het anarchisme

Date:

Freedom Press, Londen 1965. Samengesteld en geredigeerd door Vernon Richards.

Dit boek dient als een introductie tot Malatesta's denken over het
anarchisme. En het is ook zeer helder denken. Je kunt het er mee eens
zijn of het er niet mee eens zijn, maar je zult niet je hoofd pijnigen door
te proberen een lading van jargon te ontcijferen.
Het meeste van het boek bestaat uit korte passages uit Malatesta's
geschriften over verschillende onderwerpen, bijvoorbeeld 'Doelen en
Middelen'; 'Het Anarchisme & Geweld'; 'Het Reformisme'; 'De
vakbonden' en vele anderen. Ieder onderwerp wordt behandeld in niet
meer dan 10 bladzijden en soms maar drie.

Zijn heldere manier van denken is in het hele boek duidelijk. Neem,
bijvoorbeeld, zijn positie over geweld en pacifisme: het laatstgenoemde
is slechts levensvatbaar als aan beide kanten de vrede wordt gewenst.
Het gebruik van geweld is gerechtvaardigd in zelfverdediging en, als
het wordt gebruikt, moet je er voor zorgen het te doen op de manier die
het minste lijden veroorzaakt.

Maar waar bestaat zelfverdediging uit? Malatesta beweert dat de
onderdrukten en uitgebuitenen altijd in een situatie van zelfverdediging
zijn en het gebruik van geweld dus gerechtvaardigd is, onder
voorwaarde dat er voor wordt gezorgd dat het menselijk lijden wordt
geminimaliseerd.

Hij neemt een tussenpositie in tussen de terrorist en de pacifist, die
volgens hem beide op gelijke resultaten uit komen: "de eerste zou niet
aarzelen de halve mensheid te vernietigen zo lang het idee maar
zegeviert; de laatste zou eerder bereid zijn de gehele mensheid onder
het juk van zwaar lijden te laten dan een principe te overtreden".

Al in 1907 had Malatesta twijfels geuit over het revolutionaire vermogen
van puur syndicalistische vakbonden en tactieken (niet dat dit hem er
van weerhield om actief deel te nemen aan de strijd van de Italiaanse
vakbonden in de vroege jaren '20). Een algemene staking zou niet
genoeg zijn om af te rekenen met de kapitalisten tenzij het een
springplank voor een opstand was, omdat het al snel tot een algemene
hongersnood onder de arbeiders zou leiden voordat de kapitalisten
zouden toegeven.

Hij zag dat vakbonden zonder de constante instroom van revolutionaire
ideeën hun militantie zouden kwijtraken. Hun natuurlijke rol is de
arbeidersklasse te verdedigen in het hier en nu. Als zodanig moeten ze
omgaan met de maatschappij zoals die bestaat, waarbij lange-termijn
doelen worden opgeofferd aan korte-termijn resultaten. Zijn argumenten
lijken geldig als je kijkt naar SIPTU! Zelfs de vooroorlogse Spaanse
CNT behield de militantie waarschijnlijk door constante druk van de
anarchisten en zelfs toen was er een betekenisvol reformistisch
element in de CNT.

Het boek bevat zijn belangrijke brieven waarin hij de pro-geallieerde
anarchisten (in de eerste wereldoorlog) bekritiseert en ook een artikel
waarin hij ingaat op Kropotkin's denken. Hij is kritisch op een
opbouwende wijze. Hij denkt dat Kropotkin overdreven optimistisch is
geweest en dat zijn pogingen om het anarchisme een
wetenschappelijke basis te geven misplaatst waren. Ik denk dat hij op
beide punten gelijk had, iedere poging om zulke zekerheid op te leggen
aan een sociale ideologie zoals fysici hebben over de zwaartekracht zal
waarschijnlijk falen en is waarschijnlijk gevaarlijk. Kwesties van de
mensheid zijn heel wat ingewikkelder en dynamischer dan die van
atomen.

Het anarchisme is niet de moeite waard omdat het natuurlijk is, zoals
Kropotkin probeerde te bewijzen; het is de moeite waard eenvoudigweg
omdat het goed zou zijn te leven in een anarchistische maatschappij.

James O'Brian

Deze pagina is van de geprinte versie van de Ierse Anarchistische
paper 'Workers Solidarity'. http://struggle.ws/wsm/paper.html