Artykuł ten oparty jest na debacie „ Anarchizm czy Marksizm”, która odbyła się na tegorocznym letnim obozie Młodych SocjalistówJeśli chcesz stworzyć socjalizm musi być on oparty na wolności
by James O'Brien

Artykuł ten oparty jest na debacie „ Anarchizm czy Marksizm”, która odbyła się na tegorocznym letnim obozie Młodych Socjalistów

Pojęcia „ socjalizm i komunizm„ często są kojarzone z morderczymi dyktaturami ustanowionymi przez bolszewików w Rosji , potem powielonych przez ich zwolenników na całym świecie. Mimo, że głosili idee stworzenia wolnego i równego społeczeństwa ich autorytarne metody zakończyły się totalitarnym koszmarem. Również anarchiści dążą do stworzenia komunizmu, ale dla nas podstawowa rolę odgrywa wolność, nie tylko w przyszłym społeczeństwie ale w sposobie w jakim będzie ono budowane. Dlatego to kiedy mówimy o komunizmie mamy na myśli komunizm wolnościowym.

Upraszczając- komunizm wolnościowy istnieje gdy każdy ma równy głos w podejmowaniu decyzji które go dotyczą oraz ma zapewniony równy dostęp do korzyści płynących ze wspólnego życia w społeczeństwie. Co podsumowuje dobrze znane powiedzenie „od każdego według możliwościami dla każdego według potrzeb.”

Wolność bez socjalizmu?
Wady tak rozumianej wolności gdy nie ma się materialnych możliwości uczestniczenia w niej, są oczywiste. Jaki jest sens nominalnego „ bycia wolnym„ kiedy to nie stać cię na opiekę medyczna a zatem cieszenie się zdrowym życiem. Socjalizm zapewnił by wolność każdemu nie tylko dobrobyt. Socjalizm bez wolności? Bakunin powiedział “ Socjalizm bez wolności byłby okrucieństwem i niewolnictwem”. Autor odwoływał się do wizji scentralizowanego socjalizmu państwowego, w szczególności marksizmu, który jak przewidział, mógł skończyć się społeczeństwem totalitarnym, co okazało się jedna z bardziej trafnych hipotez nauk społecznych. Społeczeństwo które nie pozwala na swobodny rozwój jednostki nie jest warte walki.

Anarchizm socjalistyczny
Według anarchistów w momencie gdy robotnicy przejmą władze nad środkami produkcji zacznie się proces tworzenia socjalizmu. Nie ma powodu aby po rewolucji utrzymać system płac. Jako że nic nie powstaje w izolacji i każdy produkt jest wytworem społecznym, same produkty same powinny być uspołecznione. Nie da się jest ustalić realnej społecznej wartości czyjejś pracy ( nie warto nawet się nad tym zastanawiać). Liczy się wkład pracy każdego. Jakie znaczenia miałoby ilu jest chirurgów jeśli nie byłoby osób dbających o czystość i higienę ich miejsca pracy. Obie grupy maja swój wkład społeczny. Czemu dyskryminować jedna grupę względem innej, co tylko zachowa klasową strukturę społeczeństwa.

Powinniśmy skierować się ku systemowi „ każdemu według potrzeb”. Może to obejmować racjonowanie ale i tak przecież pieniądze prowadza do tego samego tylko że w niesprawiedliwy sposób. Ale wszystko to musi być dobrowolnym aktem klasy pracującej. Klasa robotnicza musi sama wprowadzić w życie wolnościowy socjalizm. Próba narzucenia socjalizmu z góry przez państwo czy też kilku „dobroczyńców” skończy się tak katastroficzne jak w Związku Radzieckim i nie wyniknie z tego żaden socjalizm.

Władza kontra Akcja Bezpośrednia
Jeśli stworzymy społeczeństwo gdzie tylko kilku posiada władze nad reszta, głód władzy samej w sobie, wyraźna skłonność natury ludzkiej, i tak znajdzie środowisko do rozkwitu. Nie ma znaczenia czy elitę tworzą bogacze czy też liderzy partyjni. Dlatego to anarchiści kładą taki nacisk na akcje bezpośrednia. To wolnościowa reguła, której podlegają nasze w działania. Akcja bezpośrednia to nie przyciągający uwagę wymyślny wybryk pod publikę, jak niektórzy Zieloni mogą myśleć przykuwając się na pół godziny do bram Dáil. Tu chodzi o działanie bezpośrednie, bez odwoływania się do pośredników działających w twoim imieniu. To podstawa prawdziwej demokracji, demokracji bezpośredniej. Za każdym razem kiedy uczestniczysz bezpośrednio w decydowaniu nad różnymi sprawami, działasz bezpośrednio (dyskusja i podejmowanie decyzji są formami działań politycznych ) Samodzielne działanie to pożyteczna lekcja na przyszłość jak i sposób wpływania na teraźniejszość. Jeśli chcemy aby socjalizm został osiągnięty, ludzie musza uwierzyć w ich zdolność do kierowania społeczeństwem. Jeśli organizujemy coś pożytecznego w danym momencie, jest to trening na przyszłość. Anarchizm dotyczy wolności osobistej. Jeśli chcesz zachowywać się jak wolna osoba musisz sam/a podejmować decyzje i działać we własnym imieniu. Jeśli działasz bezpośrednio to jasne że nie podporządkowujesz się rozkazom przywódców. Bez wątpienia będziesz poddany/na bardziej argumentom jednych osób niż drugich ale sam/a decydujesz jaka drogę działań wybierzesz. Nikt nie zmusza cię do niczego.

W systemie rządowym, czy jest to demokracja reprezentatywna czy też dyktatura , przywódcy maja władze i to oni mówią ci co masz robić. Jeśli tego nie zrobisz możesz oczekiwać kary. Nie jesteś w stanie działać bezpośrednio kiedy istnieje nadrzędna władza kontrolująca twoje zachowanie.

Akcja zbiorowa
Akcja bezpośrednia nie wyklucza działań kolektywnych, wręcz przeciwnie. Anarchiści kładą nacisk na potrzebę działań zbiorowych. Nie tylko dlatego że jest to porostu bardziej efektywne ale dlatego że jesteśmy istotami społecznymi, kiedy współpracujemy z naszymi przyjaciółmi, znajomymi nie zaprzecza to naszej wolności lecz raczej ją wzmacnia bo jest to działanie dobrowolne.

Kiedy jesteśmy zmuszani do współpracy wtedy jest to zaprzeczeniem naszej wolności. Istnieje mit o początkach dziejów, kiedy to żyliśmy jako odrębne, odizolowane istoty w ciągłym stanie wojny między sobą ( stąd potrzeba kontroli jednostki ponad społeczeństwem = państwo). Faktycznie jesteśmy gatunkiem społecznym, zyskujemy świadomość siebie jako jednostek w interakcji z pozostałymi istotami ludzkimi.

Spojrzenie anarchistów na formę organizacji wypływa z postrzegania ludzi jako istot społecznych .Organizowanie się jest niezbędne. Z grubsza wszelkie ludzkie starania opierają się do pewnego stopnia na organizacji, okazuje się że wielu anarchistów działa poprzez różnego typu organizacje nieformalne jak „ Reclaim the Streets” lub te o strukturze bardziej formalnej jak związki zawodowe czy kampanie społeczne. Społeczeństwo anarchistyczne będzie wysoce zorganizowane acz nie hierarchiczne. Mamy wizje, że autonomiczne miasta i okręgi przemysłowe będą tworzyć federacje i koordynować swe działanie, ponieważ nie będzie powodów do współzawodnictwa. Dobrowolna kooperacja zniweluje potrzebę scentralizowanej władzy.

Kwestia nie dotyczy samej organizacji ale raczej jej typu: wolnościowej czy autorytarnej. Przez autorytarną rozumiem możliwość narzucania swojej woli innym. Decyzje podjęte przez nieliczne grono musza być wykonane przez liczniejsza resztę, tak wiec prywatne firmy jak i siły policyjne są autorytarne. Instytucja państwa jest autorytarna, co do cna.

Poprzez organizacje wolnościową rozumiem bezpośredni udział w procesie podejmowania decyzji i działań ciebie dotyczących. Prawo do zrzeszania utrzymujące równowagę z prawem do rozwiązywania się. Myślę że realny jest tylko libertarianizm przesiąknięty mentalnością socjalistyczna, gdzie duch współpracy i pomocy wzajemnej jest decydujący.

Anarchizm jest realistyczną polityczną ideologią. Zdajemy sobie sprawę że nie wiele osób jest zainteresowanych rozpoczęciem wolnościowej rewolucji już w przyszłym tygodniu, wiemy też że zrealizowanie takowej nawet w ciągu najbliższy kilku dekad nie będzie łatwe. Wręcz przeciwnie, anarchia jako radykalny cel napotka wielki opór ze strony klasy rządzącej. Wielu zniechęconych tą wizją, szuka drogi na skróty czy to przez parlament czy rewolucyjny zamach stanu.

Ale jeśli poważnie myślimy o osiągnięciu celu jakim jest anarchia, musimy zacząć działać w tym kierunku już teraz. Nic nie spadnie z nieba, czym dłużej zwlekamy z działaniem tym dalej do osiągnięcia celu. Większość przyzwyczajona jest do pozostawienia władzy w kierowaniu społeczeństwem w rękach innych. Oczywiście czasem może ich poruszyć sprawa korupcji czy jawnej militarna inwazja na jeden z krajów trzeciego świata , ale ogólnie zaangażowanie społeczeństwa w chęć jakiejkolwiek zmiany jest bardzo niskie.

Co prawda gdy partie socjalistyczne w ramach rządu mówią o potrzebie akcji bezpośrednich, wydaje się być to kolejnym karabinem w składzie broni niż czymś bezpośrednio związanym z celem wolnościowego komunizmu. Cały sens w posiadaniu mniejszości uzdolnionych i oddanych przywódców to to że zrobią całą trudną robotę za ciebie. Co za tym idzie, ty sam nie będziesz musiał/a niczego zmienić, ani angażować się głęboko na równej stopie z pozostałymi, nie będziesz musiał/a się zastanawiać dlaczego dążymy do socjalizmu, nie będziesz musiał/a aktywnie uczestniczyć w jego tworzeniu. To będzie śmiertelne dla każdej rewolucji a przed takim nowym społeczeństwem nastaną ciężkie czasy. Ale jeśli ludzie będą dobrze rozumieć o co walczą i osobiście, głęboko się w nią zaangażują jest mało prawdopodobne aby sobie to tak łatwo odpuścili.

Państwo
Wolnościowy sposób organizowania jest rozbieżny z instytucja państwa. Poniższa charakterystyka przybliża tylko kilka podstawowych aspektów państwowości. Niewątpliwie aparat państwowy zmienił się w przeciągu ostatnich stu lat ale jego główne funkcje pozostają takie same. Państwo rezerwuje wyłączne prawo do używania siły. W siłę wliczam: siły policyjne, system sądowniczy oraz wojsko ( używane na wypadek gdy coś się komplikuje). Państwo jest zawsze kierowane przez kilku wybranych ( elity mogą tworzyć boga

ci kapitaliści albo liderzy partii) Elity działają poprzez system hierarchicznej władzy, tj. elity u szczytu hierarchii wysyłają polecenia które wykonują ci na niższym jej szczeblu. Ten biurokratyczny łańcuch poleceń jest nieodzowny dla struktury każdego państwa, bolszewickiego czy kapitalistycznego. Instytucje państwa które są scentralizowane, starają się regulować zachowaniem reszty społeczeństwa. Wynika to z tego, że państwo jest narzędziem władzy mniejszości. Nie można mieć nadziei że mniejszości (która nie jest stanie sprostać życzeniom reszty społeczeństwa) podporządkuje się ono bez przymusu. Tworzy się więc ogromny system biurokratyczny który wprowadza w życie zarządzenia płynące z góry oraz kieruje i kontroluje zachowanie społeczeństwa. Anarchiści twierdza że ten typ biurokracji umacnia się, będąc źródłem prawdziwej władzy

To właśnie kwestia gruntownej różnicy między nami a Marksistami. Kiedy my chcemy niszczyć system kontroli i zastąpić go strukturami demokracji bezpośredniej obejmującej całą populacje, to celem autorytarnej partii socjalistycznej wydaje się być przejecie władzy biurokratycznej. Właśnie to stało się w Rosji. Ponoć aparat biurokratyczny a co za tym idzie państwowy może być użyty do wprowadzenia socjalizmu. Anarchiści są sceptyczni wobec tego założenia jak i wobec tego że nowo rządzącym aparatem państwowym uda się wprowadzić system socjalistyczny, co bardziej prawdopodobne to zaistnienie totalitarnego koszmaru. Przejecie kontroli nad biurokracja i jej zbrojną siła może nie jest głównym celem szeregowych członków partii socjalistycznej ale może takim się stać jeśli podtrzyma się i umocni struktury hierarchiczne.

Leninisci mogą uważać, że problem zostanie rozwiany jak tylko pozbędziemy tych którzy są u władzy, ale to naprawdę nie jest aż tak istotne. Jeśli utrzymamy hierarchiczne schematy system pozostanie w fundamentalnie niezmienionym stanie a społeczeństwo pozostanie społeczeństwem klasowym. Z tym wyjątkiem że tym razem klasa rządzącą będą uprzywilejowane elity partyjne kontrolujące strukturę biurokratyczną.

Mimo całego wysiłku klasy robotniczej jaki pochłonęła rewolucja, Rosja znalazła się w strasznej sytuacji po 1918 roku i to głownie przy udziale bolszewików którzy przejęli władze. Anarchiści twierdzą że było to kluczowym elementem porażki rewolucji. Uważam, że była to raczej kontr-rewolucja. Rewolucja obejmowała zakładanie komitetów robotniczych, rad delegatów ect. Obalenie rządu w październiku było nieuniknione. Prace ‘naprawcze’ jakie bolszewicy dokonali w rządzie po październiku 1918 były sprzeczne z założeniami rewolucji, choć co prawda wierzyli oni że było inaczej. Bardzo szybko zaczęli niwelować rosnąca w siłę władzę zakładowych komitetów robotniczych w imię zwiększającej się kontroli państwa nad przemysłem.

Przyjmując że, celem marksistow-leninistow jest przejecie kontroli nad struktura biurokratyczna (to znaczy państwem), logiczne jest że współcześnie marksiści powinni użyć struktur państwowych do osiągnięcia swych celów. Lenin powiedział, że klasa pracująca powinna być przygotowana do rewolucji poprzez Marksistów wykorzystujących do tego celu obecny rząd.

Anarchiści sprzeciwiają się państwu i zasadzie podporządkowania się władzy. Dlatego też, nie możemy wykorzystać instytucji państwowych czy ich metod takich jak np. wybory parlamentarne, do osiągnięcia naszych celów. Jak zilustrowało to postępowanie części anarchistów podczas wojny domowej w Hiszpanii, anarchiści nie są bardziej odporni niż pozostali na wirus „ władzy obejmowania stanowisk państwowych”. Dlatego też popieramy budowę alternatywnego ruchu który zainicjuje nowy typ społeczeństwa, takiego w jakim chcemy żyć.

Nie popieramy jedynie rozwiązania państwa. Opowiadamy się za zastąpieniem go instytucjami demokracji bezpośredniej. Rząd wziął na siebie trochę odpowiedzialność za tak ważne dla społeczeństwa zadania jak np. zapewnienie opieki medycznej. Nie znaczy to że popieramy zamkniecie szpitali dlatego że nie lubimy ministra zdrowia i jego urzędników. Tak samo jak rozwiązując prywatne przedsiębiorstwa nie przerwalibyśmy produkcji, tak samo rozwiązując struktury państwa utrzymalibyśmy usługi jakie świadczy. Jesteśmy zwolennikami opcji gdzie pracownicy sami zarządzają opieka zdrowotna w porozumieniu z lokalna społecznością. Powtarzamy, niezbędne funkcje jakie pełni teraz państwo będą wykonywane przez demokratyczne rady pracownicze, które będą ze sobą współpracowały nie tylko sensie pomocy wzajemnej ale też we własnym interesie. Rady te będą tym różnic się od państwa ze nie będą pod kontrola mniejszości.

Partia rządzi ?
Czy jest możliwe funkcjonowanie podwójnej struktury: rad pracowniczych oraz państwa działających jednocześnie? Mało prawdopodobne. Dwuwładza jest z natury niestabilna. Państwo jest szczególnie niechętne dostosowaniu się do wyzwania jakie stawia się jego władzy. Rządzący nie maja skłonności do dobrowolnego usuwania się na bok i wątpliwe jest aby rewolucyjna partia socjalistyczna poczyniła historyczne zmiany w tej kwestii. Partia, której obecność zakłada kontrole nad rozwojem rewolucji, dokonuje tego kosztem działania klasy jako całości. Albo klasa zarządza albo państwo. Jest to wyraźnie zilustrowane kiedy obywatelskie delegatury ( jak komitety robotnicze czy samorządy społeczne ) wchodzą w konflikt z państwem. Jaka rzeczywistą władze maja komitety kiedy państwo może uchylić ich decyzje. Gdy partia przejmuje inicjatywę w rewolucji logicznym wynikiem tego jest zmniejszenie roli klasy. Po co się udzielać jeśli partia zrobi to za ciebie, po co być aktywnym jeśli partia może cię zaaresztować za działanie wbrew jej polityce.

Anarchiści uważają że twórcze możliwości klasy jako całości przeważają nad możliwościami kilku indywidualnych przywódców. Z naszej perspektywy prawdziwie demokratyczne społeczeństwo będzie bardziej wydajne niż obecnie, dlatego że umiejętnie wykorzysta zdolności każdego. Planowanie gospodarcze i społeczne będzie bardziej wydajne niż teraz ponieważ będzie uwzględniać opinie każdego. To bardziej efektywne niż centralne planowanie które wydaje się gubić w bezsensownej samoutrwalającej się biurokracji.

Jednym z powodów dlaczego ja osobiście jestem anarchista jest to że nie uważam się za osobę która wie co dobre dla każdego. Na przykład nie mam pojęcia o służbie zdrowia. Zdecydowanie wołałbym pozostawić kierowanie nią w rękach ludzi którzy tam pracują, aby sami zorganizowali się razem we współpracy z lokalna społecznością, niż oddać ja jakiejkolwiek innej grupie.

Rewolucja nie zostanie dokonana przez anarchistów. Zadanie jest zbyt skomplikowane by było ukończone przez taką mniejszość, choć oczywiście będziemy w niej uczestniczyć głosząc kierunek wolnościowy. Wolne socjalistyczne społeczeństwo potrzebuje aktywnego uczestnictwa milionów ludzi a co najważniejsze uczestnictwo to może być tylko dobrowolne. Socjalizm nie może być narzucony. Musi być dobrowolnym, organicznym procesem. Procesem wolnościowym.